भारतीय राज्यघटनेत किती कलमे आहेत
भारतीय राज्यघटनेत सध्या 448 कलमे आहेत. मूळ भारतीय राज्यघटनेत 395 कलमे होती. वेगवेगळ्या दुरुस्त्यांद्वारे आणखी 53 कलमे जोडली गेली, आता एकूण संख्या 448 झाली आहे.
भारतीय राज्यघटनेत 22 भाग आणि 12 अनुसूची आहेत. भागांमध्ये कलमे आणि अनुसूचींमध्ये राज्ये, प्रदेश आणि इतर तपशील समाविष्ट आहेत.
भारतीय राज्यघटनेतील महत्त्वाचे कलम कोणते आहेत?
भारतीय राज्यघटनेतील महत्त्वाचे कलम खालीलप्रमाणे आहेत:
- कलम 1: भारताची प्रजासत्ताक आणि समाजवादी राज्य म्हणून घोषणा.
- कलम 3: भारताची राजधानी नवी दिल्ली.
- कलम 6: भारताची नागरिकता.
- कलम 14: सर्व नागरिकांसाठी समानतेची हमी.
- कलम 15: धर्म, जात, वंश, लिंग इत्यादींच्या आधारावर भेदभाव करण्यास मनाई.
- कलम 16: सर्व नागरिकांसाठी समान संधीची हमी.
- कलम 19: अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, धार्मिक स्वातंत्र्य, संघटनेचे स्वातंत्र्य, सभा स्वातंत्र्य, संचार स्वातंत्र्य इत्यादी मूलभूत हक्कांची हमी.
- कलम 21: जीवित राहण्याचा आणि वैयक्तिक स्वातंत्र्याचा अधिकार.
- कलम 25: धर्मादाय कार्य करण्याचा अधिकार.
- कलम 32: घटनात्मक उपाययोजनेचा अधिकार.
- कलम 356: आणीबाणीची तरतूद.
- कलम 368: संविधानातील दुरुस्त्या करण्याची तरतूद.
याव्यतिरिक्त, भारतीय राज्यघटनेतील इतरही अनेक कलम महत्त्वाचे आहेत. उदाहरणार्थ, कलम 370 हे कलम जम्मू आणि काश्मीरला विशेष दर्जा देत होते. 2019 मध्ये झालेल्या 56व्या घटनादुरुस्तीद्वारे हे कलम रद्द करण्यात आले.
भारतीय राज्यघटना ही जगातील सर्वात मोठी आणि जटिल संविधानांपैकी एक आहे. या संविधानात नागरिकांना अनेक मूलभूत हक्क आणि कर्तव्ये दिली आहेत. या मूलभूत हक्कांमुळे भारतातील नागरिकांना एक स्वातंत्र्यपूर्ण आणि न्याय्य जीवन जगण्याची संधी मिळाली आहे.
पुढे वाचा: